ورود دیرهنگام ایران به آفریقا !
تاریخ انتشار: ۲۲ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۱۵۰۴۵
صابر گل عنبری*
دیروز سفر دیرهنگام رئیس جمهور ایران به آفریقا پس از یک دهه در هنگامهای شروع شد که از یک سو، تجارت خارجی ایران به دنبال تحریمهای آمریکا با مشکلات عدیدهای مواجه است و از دیگر سو، در نتیجه چندین دهه بیتوجهی سیاست خارجی ایران به آفریقا عملا رقبای آن از ترکیه، عربستان، امارات و اسرائیل فرصتها را شکار و تصاحب کرده و در این شرایط تحریم و فشار آمریکا نیز راهانداختن تجارت و توسعه آن در این قاره کار بسیار شاقی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نگاهی گذرا به روابط تجاری و اقتصادی درهم تنیدهای که دیگر بازیگران و رقبای منطقهای با آفریقا در چند دهه اخیر به راه انداختهاند، نشان میدهد که اگر ایران در شرایط تحریمی هم نبود باز با این تاخیر راه اندازی تجارتی پرسود برای کشور در آفریقا آسان نبود. این که ایران عرصه آفریقایی را تا این حد به رقبای خود باخته، همچنان که قبلا نیز گفته شده، به این دلیل است که اقتصاد جایگاهی در این چند دهه در سیاست خارجی کشور نداشته است.
حجم تجارت ناچیز یک میلیارد و 200 میلیون دلاری ایران با قاره آفریقا با یک میلیارد و سیصد میلیون نفر جمعیت و 54 کشور و برخوردار از 60 درصد معادن جهان در مقایسه با تجارت دهها میلیاردی امارات، ترکیه و عربستان با این قاره نشان میدهد که بر خلاف برخی تصورات، حتی رقابت نیز به عنوان یک محرک نقش مهمی در سیاست خارجی ایران نداشته است که اگر چنین بود حتی برای جا نماندن از رقبا هم که شده اندک تلاش و اهتمامی به مولفه اقتصاد به عنوان موتور محرکه بیشتر روابط خارجی کشورهای جهان و منطقه و موجد قدرت و نفوذ نرم و پایدار میشد و ایران به این صورت در تجارت با قاره پرفرصت آفریقا عقب نمیافتاد.
در میان کشورهای همسایه، امارات گوی سبقت را از همه ربوده و تجارتی گسترده را با آفریقا به راه انداخته است که حجم آن در سال 2022 به 80 میلیارد دلار رسید؛ یعنی همان کشوری که «برخی» با دیده تحقیر آن را "ذره بینی" مینامیدند، با جمعیت سه میلیون نفری (بومی) و مساحت یک بیستم ایران امروز حجم تجارتش با قاره آفریقا بیش از 65 برابر تجارت ایران با این قاره است.
همین امارات چهارمین سرمایهگذار بزرگ جهان در آفریقا پس چین، اروپا و آمریکا و بزرگترین سرمایهگذار منطقه خاورمیانه در این قاره است که حدود یکصد میلیارد دلار در کشورهای آن سرمایهگذاری کرده است. مبادلات تجاری غیر نفتی امارات با همین کنیا که ایستگاه نخست سفر آفریقایی رئیسی است، پارسال به حدود 3 میلیارد دلار رسید یعنی معادل 43 برابر تجارت 70 میلیون دلاری ایران با این کشور.
امارات هم اکنون در رقابت جدی با چین در آفریقاست و تعداد قابل توجهی از بنادر مهم آفریقا به ویژه در شاخ آفریقا به وسیله امارات اداره میشود و در کنار آن هم بخشی از منابع طلای این قاره را در نتیجه توافقنامههای مختلف در اختیار گرفته است و چند وقت قبل هم با کنگو طی قراردادی صادرات طلای این کشور را به مدت 25 سال در اختیار گرفت.
عربستان نیز تجارت گستردهای با آفریقا دارد و میزان سرمایهگذاری آن در این قاره به بیش از 90 میلیارد دلار میرسد که 54 میلیارد آن در مصر است. در کل کشورهای عربی خلیج فارس در دو دهه اخیر حدود 30 میلیارد دلار در زیرساختهای آفریقا سرمایهگذاری کردهاند. همین تجارت گسترده و سرمایهگذاریهای کلان نفوذ کلانی به این کشورها در آفریقا و تاثیرگذاری بر تصمیمات کشورهای آن بخشیده است.
اما ترکیه دیگر بازیگر منطقهای مهم در آفریقاست که در دو دهه اخیر میزان تجارت خود با این قاره را بیش از 15 برابر کرده و از 2 میلیارد دلار در سال 2002 به 35 میلیارد دلار رسانده است.
کما این که اردوغان هم اکنون لقب بیشترین سفر عالیترین مقام خارجی به این قاره را در 16 سال اخیر دارد؛ به گونهای که تاکنون به 31 کشور آفریقایی سفر کرده است و آشتی اخیر با مصر به عنوان دروازه آفریقا نیز مزیت دیگری به ترکیه برای توسعه تجارت خود در این قاره میبخشد. به گفته منابع دولتی ترک، هم اکنون ارزش پروژههای ترکیه در آفریقا به 80 میلیارد دلار میرسد.
حال با نفوذ عمیق مثلث امارات، عربستان و ترکیه در آفریقا و احتمال تعمیق بیشتر آن در سایه دورخیز اقتصادی این کشورها بر پایه چشماندازهای کلان اقتصادی، ایران دیرهنگام و آن هم در شرایط تحریمی در صرافت پیریزی مناسبات تجاری با این قاره است که با توجه به نبود منابع برای سرمایهگذاری در کشورهای آن مانند مثلث پیشگفته آنچه بیشتر قابل تصور است بیشتر افزایش تجارت کالا در حدود مشخصی است.
اما آنچه موجب تعمیق و پایداری روابط تجاری میان کشورها میشود سرمایهگذاری است که فعلا ایران به دلایل شناخته شده و متعددی در این زمینه توان رقابت با دیگر بازیگران در آفریقا را ندارد.
* منبع: نگاه دیگر
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: استقبال رسمی رئیس جمهور اوگاندا از رئیسی از «کویت! تو هَم» موسوی اردبیلی تا «پوتین! تو هَم» از زبان کدام امام جمعه؟ این 3 محصول سایپا در کنیا عرضه می شود/ از نیسان آبی فرمان راست تا خودروهایی با اسامی سواحیلی واردات گوشت قرمز از کنیا در ازای صادارات نیسان آبیمنبع: عصر ایران
کلیدواژه: ایران آفریقا میلیارد دلار سرمایه گذاری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۱۵۰۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دستاورد سفر بذرپاش به امارات متحده عربی چه بود؟
به گزارش قدس آنلاین، «مهرداد بذرپاش» رئیس طرف ایرانی کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی ایران و امارات در راستای نشست این کمیسیون طی سفری به ابوظبی با «بن الطوق الماری» وزیر اقتصاد امارات و هیاتی از مدیران اماراتی دیدار کرد. دیداری که در نخستین گام با امضای ۲ سند همکاری به کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی ایران و امارات رسمیت بخشید.
نشست این کمیسیون که پس از ۱۰ سال برگزار شد، حاصل سیاستهای دولت سیزدهم، مبنی بر رشد و توسعه تجارت با کشورهای همسایه است که به گفته وزیر راه و شهرسازی، با جدیت و عزمی که این نشست برای مدیران دو طرف ایجاد کرده، میتوان به رشد تجارت بین دو کشور تا سطح ۳۰ میلیارد دلار امیدوار بود.
همچنین طی این نشست، اسناد همکاری مختلفی که در نشستهای مختلف بین مسوولان دو کشور برگزار شد، آماده امضا شد که نگاهی به محتوای این اسناد و گفتوگوها، خبر از آن میدهد که آینده روابط اقتصادی دو کشور، بیش از پیش روشن خواهد بود و نیت بدخواهان تجارت پررونق در خاورمیانه به عمل منتهی نخواهد شد.
یکی از مهمترین تفاهمهایی که در این نشست انجام شد، موضوع تسریع در انجام مذاکرات و نهایی کردن اسناد همکاری مبادله شده در حوزههای مختلف اقتصادی بین دو کشور بود. ایجاد کمیته اقتصادی و بازرگانی با مسوولیت وزارت صمت ایران و وزارت تجارت خارجی امارات با عضویت سایر دستگاهها در جهت تسهیل همکاریهای تولیدی و بازرگانی، دانشبنیان، فناوریهای برتر در حوزه فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی از دیگر سرفصلهای گفتوگو در این نشست بود.
یکی دیگر از تفاهمهای نشت مذکور، ایجاد و تعیین تیم مشترک کاری در زمینه همکاریهای صنعتی و گازی بود که این مساله میتواند نقشی مهم در اقتصاد هر دو کشور داشته باشد.
سرمایهگذاری نهادهای مالی و بانکهای معتبر اماراتی در بورس بینالملل مناطق آزاد ایران و سهامداری در این بورس از دیگر محورهای این نشست بود و به نظر میرسد این مساله، در صورت محقق شدن، بخشی از چالش کمبود سرمایه در ایران را جبران خواهد کرد.
همچنین در زمینه تجارت تشکیل صندوق مشترک سرمایهگذاری با تعیین یک میلیارد دلار سرمایهگذاری اولیه از سوی هر کدام از طرفین، تشکیل کارگروه مشترک بانکی تحت نظارت بانکهای مرکزی دو کشور و تشویق بانکهای تجاری به برقراری و گسترش روابط کارگزاری بانکی بین دو کشور و تشکیل بانک مشترک بین دو کشور که موضوعی مورد علاقهمندی و تاکید «شیخ منصور بن زاید» معاون و نخست وزیر امارات بود، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
موضوع ایجاد همکاری بین صندوقهای ضمانت صادرات دو کشور از دیگر محورهای گفتوگو با مقامات اماراتی بود که در صورت اجرایی شدن، زمینه را برای افزایش امنیت فعالیت تجار دو کشور فراهم میکند.
ضرورت همکاری طرف اماراتی بهمنظور افتتاح حساب بانکی اشخاص حقیقی ایرانی و نیز شرکتهای به ثبت رسیده در امارات با سهامداران ایرانی و همچنین ضرورت همکاری طرف اماراتی پیرامون امکان استفاده از خدمات بانکی بینالمللی نظیر اعتبار اسنادی در مناسبات تجاری بین المللی از/ به امارات، از دیگر زمینههای نشست مشترک بذرپاش با وزیر اقتصاد امارات بود.
سرمایهگذاری اماراتیها در حوزه نفت و گاز نیز در این نشست مورد بحث و گفتوگو قرار گرفت و حال باید دید که این مساله تا چه حد میتواند بازار انرژی منطقه و دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
ایجاد کنسرسیومهای مشترک اجرایی بین شرکتهای بزرگ مهندسی دو کشور برای اجرای مشترک پروژههای عمرانی داخلی و بین المللی به صورت دو یا چند جانبه با توجه به شهرت شرکتهای ایرانی در کشورهای منطقه و پتانسیلهای فراوان جمهوری اسلامی ایران در زمینههای فنی و مهندسی به ویژه در حوزه عمران و سرمایهگذاری مستقیم کشور امارات در حوزههای مختلف حمل و نقل و ترانزیت، احداث خطوط ریلی، تامین لکوموتیو، ایجاد بنادر خشک، توسعه بنادر، ساخت و توسعه فرودگاهها (مهرآباد تهران و اصفهان و ساخت شهر فرودگاهی مشهد)، صنعت گردشگری، نفت، گاز، طرحهای پالایشگاهی، آب شیرین کن، صنایع معدنی و نوسازی صنایع ایران، انرژیهای نو و ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ، ایجاد نیروگاههای برقی و پارکهای ﺧﻮرﺷﻴﺪی، ایجاد و تولید محصولات گلخانهای، دامپروری و شیلات در استانهای همجوار نیز بخشی دیگر از این گفتوگوها را به خود اختصاص داده بود.
در زمینه صادرات نیز، کاهش فرایندهای طولانی اداری امارات بر سر راه کالاهای صادراتی ایرانی به امارات و نیز کالاهای وارداتی و ترانزیتی و ایجاد کمیته مشترک لجستیک به منظور برنامهریزی و تسهیل فرایندهای صادرات و ترانزیت از طریق خاک دو کشور و نیز انجام مذاکرات فنی برای نهایی کردن این برنامهها و ارائه تضمینهای لازم به سرمایهگذاران اماراتی مورد بحث قرار گرفت.
همچنین در این نشست راه آهن ایران برای حمل هرگونه محموله ریل پسند در سطح منطقه و با عبور از ایران از/ به بنادر جنوبی ایران اعلام آمادگی کرد؛ مسالهای که میتواند به صورت جدی مورد استقبال فعالان اقتصادی و دولت امارات قرار گیرد.
ایجاد و توسعه تبادل دیجیتال دادهها به ویژه اسناد حمل و گمرکی به منظور کاهش تشریفات و ایستایی در مبادی ورودی و خروجی، درخواست رسیدگی به مشکل عدم صدور گواهی مبدا از اتاق بازرگانی و همچنین تاییدیه اسناد توسط وزارت امور خارجه امارات برای کالاهایی که فقط توسط امارات تحریم شده و یا کاربری غیرنظامی دارند (هرچند گمرک امارات تاییدیه غیرنظامی بودن کالاها را تایید کرده باشد)؛ نظیر قطعات خودرو یا خودرو سواری که از امارات به ایران صادر و یا از طریق بنادر امارات به ایران صادرات مجدد میشود و درخواست اجازه حضور و برپایی غرفه توسط بخش خصوصی ایران در برخی نمایشگاههای برگزار شده در مرکز تجارت بینالملل دبی (WTC) و ضرورت همکاری این مرکز با طرفهای ایرانی برای انتخاب مجریان نمایشگاهها به منظور تسهیل حضور شرکتهای ایرانی از دیگر محورهای این گفتوگوها بود که میتواند راهگشای فعالان اقتصادی دو کشور برای همکاریهای بیشتر باشد.
بر این اساس میتوان دریافت که سفر وزیر راه و شهرسازی در راس هیاتی به امارات برای برگزاری نشست کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی ایران و امارات، میتواند زمینه را برای رشد و توسعه تجارت و همکاریهای اقتصادی دو کشور ایجاد کند و علاوه بر این فعالان بخش خصوصی در صورت اجرایی شدن تفاهمها میتواند با سهولت بیشتری اقدام به تجارت با امارات متحده عربی کنند. موضوعی که بدون شک بر خلاف نیات دشمنان و بدخواهان جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و وزیر راه و شهرسازی طی این سفر توانست این نیات شوم را تا حدودی بی اثر کند؛ امری که بدون تردید، مهمترین دستاورد این سفر به شمار خواهد رفت.
منبع: خبرگزاری ایرنا